Iwadi kan pinnu pe awọn oriṣi ọdunkun ẹda Creole CCC059, CC103, CCC116, CCC140 ati CCC14, ni iduro giga si wahala omi ni awọn akoko gbigbẹ. Wiwa le ṣe alabapin si ilọsiwaju awọn orisirisi miiran, lati mu iṣelọpọ ti awọn irugbin lagbara ati idiwọ wọn si iyipada oju-ọjọ.
Solanum tuberosum, ti a mọ daradara bi ọdunkun Creole, jẹ isu ti o jẹ ti idile Solanaceae, a da iru-ọmọ yii pọ lori awọn saare 8,787 ti agbegbe orilẹ-ede, ni pataki ni awọn ẹka ti Antioquia, Boyacá, Cundinamarca ati Nariño. Ati pe o jẹ ounjẹ ti iwa ti gastronomy Colombian ti o ṣafikun adun ati awoara si awọn awopọ aṣoju gẹgẹbi ajiaco.
Ogbin ti awọn poteto Creole ndagbasoke daradara ni awọn agbegbe pẹlu ọriniinitutu giga ati awọn ipo otutu tutu, sibẹsibẹ, pẹlu awọn ipa ti iyipada oju-ọjọ, ounjẹ yii n duro lati ni ifaragba pupọ si awọn akoko gbigbẹ. Ọkan ninu awọn iṣoro ti awọn agbe agbe ṣe dojuko, fun apẹẹrẹ awọn ti ko ni awọn ọna agbe.
Ọdunkun jẹ isu ti o jẹ apakan ti agbọn ẹbi ipilẹ ti awọn ara ilu Colombian ati pe o dagba ni akọkọ ni agbegbe Andean. Gẹgẹbi Ile-iṣẹ ti Iṣẹ-ogbin ati Idagbasoke Agbegbe, awọn ẹka ti Cundinamarca, Boyacá, Nariño ati Antioquia, ṣojuuṣe 90% ti agbegbe ti a gbin ati iṣelọpọ pẹlu to to 2,782,676 million tons fun ọdun kan. Gẹgẹbi Ile-iṣẹ Iwadi Iwadi Ogbin ti Colombian - AGROSAVIA, ni Ilu Kolombia o wa diẹ sii ju awọn ẹya 300 ti poteto abinibi. Ṣugbọn pelu iwe atokọ ti o gbooro, Federation of Colombian of Potato Producers - Fedepapa, ni idaniloju pe awọn oriṣiriṣi mejila nikan ni o run, laarin eyiti o jẹ: ọdunkun Creole, pastusa, tuquerreña ati diacol capiro.
Lati ọdun 2020 Ile-ẹkọ giga ti Orilẹ-ede - UNAL, ti ṣe amọna ọpọlọpọ awọn iṣẹ akanṣe ilọsiwaju ti awọn irugbin pẹlu idi ti ipilẹṣẹ awọn ipa rere lori iṣelọpọ ati didara awọn ọja ogbin. Teresa Mosquera Vásquez, magister ni Igbelewọn Phenotypic ti ile-ẹkọ ẹkọ, ṣe iwadii kan lati ṣe idanimọ awọn orisirisi ti ọdunkun ọdunkun Creole ti o kọju aapọn omi.
Ninu iwadi naa, wọn ṣe atupale awọn iru 109 tuber yii, lara wọn ni Creole ti Colombia, Guaneña Creole, Latin Creole, Paisa Creole ati Galera Creole; awọn eya ti o ti ni ilọsiwaju ti o jẹ aṣoju Eto Eto Ibisi Ọgbin UNAL. Gẹgẹbi alaye ti Vásquez, wọn gbin labẹ awọn ipo deede ati pe a da irigeson duro fun awọn ọjọ 15 lati pinnu idiwọ wọn.
Gẹgẹbi abajade, a ṣe idanimọ pe awọn orisirisi CCC059, CC103, CCC116, CCC140 ati CCC14 ni o kere ju gbẹ, nitori wọn ni awọn abuda pataki ninu DNA wọn ti o jẹ ki wọn ni ifarada diẹ si aini omi. Fun wiwa rere yii, Lina María López Contreras, Titunto si ni Awọn imọ-jinlẹ ti Ogbin ti Awọn Jiini ati Ibisi Ọgbẹ UNAL, ni idaniloju pe “iwadi naa fi awọn ipilẹ pataki silẹ fun awọn eto ibisi ọjọ iwaju ti o gba laaye idagbasoke awọn irugbin ọdunkun ti o le ṣe deede si awọn ipo ogbele ati eyiti o le lo nipasẹ awon agbe. awọn aṣelọpọ ”.
O yẹ ki o ṣe akiyesi pe, botilẹjẹpe a ti ṣe awọn iwadii jiini ti awọn poteto Creole tẹlẹ, UNAL tẹnumọ pe eyi ni akọkọ lati ṣe fun ifarada si wahala omi. Nitorinaa, iṣẹ yii wa ni ipo bi ilosiwaju pataki, eyiti o le ṣe imudarasi iṣelọpọ ti awọn irugbin ọdunkun Creole ati ṣe aṣoju aye lati dojukọ awọn abajade ti igbona agbaye.
Gẹgẹbi abajade, ni awọn agbegbe ti Ventaquemada ati Chiscas, awọn oriṣiriṣi 17 ti awọn poteto awọn baba dagba, eyiti o wa ni etibebe ti parẹ ati sisọnu ni igbagbe. Pẹlu awọn igara wọnyi, o ṣee ṣe lati ṣagbepo tabili ounjẹ ti o mu iṣẹ ti Awọn iṣura Abinibi lagbara, ati diẹ sii ju awọn idile 10 ti iṣẹ-ọrọ eto-ọrọ akọkọ ti orilẹ-ede jẹ ogbin ọdunkun ni agbegbe naa ni anfani. O yẹ ki o ṣe akiyesi pe, ni ibamu si Ile-iṣẹ ti Iṣẹ-ogbin ati Idagbasoke Igberiko, iṣẹ yii ni a ka pẹlu igbala awọn ẹgbẹ 40 ti awọn isu, nitorinaa di apẹẹrẹ pataki ti itoju aṣa.
Nipa: Ivania Alejandra Aroca Gaona. Igba akoko.
Olootu: Karina Porras Niño. Periodista - Editora.